20 tureckich wyrazów w języku greckim

Okupacja turecka w Grecji, która trwała przez blisko 400 lat, odcisnęła swoje piętno zarówno na kulturze greckiej, jak i na języku. Jednym z charakterystycznych przykładów wpływów tureckich jest kawa grecka.

W latach 50. XX wieku Grecy postanowili wymazać ze słownika wszystko, co im przypominało o Turcji. W tym czasie właśnie kawę turecką zamienili na grecką i zaproponowali greckie odpowiedniki tureckich wyrazów, które zdążyły przejść do codziennego języka Greków.

Niektóre odpowiedniki się przyjęły, inne nie. Poniżej prezentuję krótką listę takich wyrazów oraz ich greckie zamienniki (bardziej i mniej popularne, czasami używane też naprzemiennie).

Jeszcze zanim przejdę do listy, napiszę kilka słów wyjaśnienia. Mówiąc o zapożyczeniach tureckich, mówimy o wyrazach, które przeszły do języka greckiego prosto z tureckiego. Natomiast tureckie wyrazy nie zawsze są rdzennie tureckie, ale mogą być pochodzenia arabskiego czy nawet greckiego. Oznacza to, że dany wyraz mógł zostać zapożyczony przez Turków z greckiego, a kolejno przeszedł znowu do greckiego z języka tureckiego. Takim przykładem jest wyraz τεφτέρι /tefteri/, który został zapożyczony z tureckiego defter, ale ten z kolei pochodzi z greckiego διφθέρα /difthera/. Τεφτέρι oznacza zeszyt, notatnik.

A teraz przechodzimy do listy.

Lista wybranych tureckich zapożyczeń w języku greckim

γιακάς /jakas/

znaczenie: kołnierz

grecki odpowiednik: περιλαίμιο /perilemio/

przykład: σήκωσε το γιακά σου /sikose to jaka su/ – podnieś kołnierz

γιαούρτι /jaurti/

znaczenie: jogurt

grecki odpowiednik: πηγμένο γάλα /pighmeno gala/

przykład: ελληνικό γιαούρτι /eliniko jaurti/ – jogurt grecki

γλέντι /glendi/

znaczenie: zabawa

grecki odpowiednik: διασκέδαση /dhiaskiedhasi/

przykład: το βράδυ πάω σε ένα γλέντι /to wradi pao se ena ghlenti/ – wieczorem idę na zabawę.

γούρι /ghuri/

znaczenie: powodzenie, szczęście /np. mieć szczęście/

grecki odpowiednik: τύχη /tihi/

przykład: μου έφερες γούρι /mu eferes ghuri/ – przyniosłeś mi szczęście

γρουσουζιά /ghrusuzja/

znaczenie: pech, nieszczęście

grecki odpowiednik: κακοτυχία /kakotihija/

przykład: η μαύρη γάτα φέρνει γρουσουζιά /i mawri gata ferni ghrusuzja/ – czarny kot przynosi pecha

ζόρι /zori/

znaczenie: trud, przymus

grecki odpowiednik: δυσκολία /dhiskolija/

przykład: με τα χίλια ζόρια /me ta hilja zorja/ – z wielkim trudem

καβγάς /kawghas/

znaczenie: kłótnia

grecki odpowiednik: φιλονικία /filonikija/

przykład: ερωτικά καβγαδάκια /erotika kawghadhakia/ – kłótnie miłosne

καπάκι /kapaki/

znaczenie: pokrywka

grecki odpowiednik: κάλυμμα /kalima/

przykład: το καπάκι της κατσαρόλας /to kapaki tis katsarolas/ – pokrywka do garnka 

καρπούζι /karpuzi/

znaczenie: arbuz

grecki odpowiednik: υδροπέπων /idhropepon/

przykład: Σου αρέσει το καρπούζι; /Su aresi to karpuzi/ – Lubisz arbuzy?

μανάβης /manawis/

znaczenie: sprzedawca w warzywniaku

grecki odpowiednik: οπωροπώλης /oporopolis/

przykład: ο μανάβης της γειτονιάς /o manawis tis ghitonias/ – sprzedawca w warzywniaku z sąsiedztwa

μελτέμι /meltemi/

znaczenie: meltemi /wiatr/

grecki odpowiednik: άνεμος ετησίας /anemos etisijas/

przykład: Όταν φυσάει το μελτέμι… /otan fisaji to meltemi/ – Gdy wieje meltemi…

ντουλάπα /dulapa/

znaczenie: szafa

grecki odpowiednik: ιματιοθήκη /imatjothiki/

przykład: Πόσες ντουλάπες έχει το σπίτι; /poses dulapes ehi to spiti/ – Ile szaf jest w domu?

ταβάνι /tawani/

znaczenie: sufit

grecki odpowiednik: οροφή /orofi/; często używane też w znaczeniu „dach“

przykład: κοιτάω το ταβάνι /kitao to tawani/ – patrzę w sufit

τενεκές /tenekies/

znaczenie: puszka, pojemnik (zazwyczaj metalowy i o dużej pojemności)

grecki odpowiednik: δοχείο /dhohijo/

przykład: Αγόρασα έναν τενεκέ λάδι. /Aghorasa enan tenekie ladhi/ – Kupiłem puszkę oleju.

τζάκι /dzaki/

znaczenie: kominek

grecki odpowiednik: παραγώνι /paraghoni/

przykład: Το χειμώνα ανάβουμε τζάκι. /To himona anawume dzaki/ – W zimę rozpalamy w kominku.

τζάμι /dzami/

znaczenie: szyba

grecki odpowiednik: γυαλί /jali/

przykład: Καθαρίζω τα τζάμια. /katharizo ta tzamia/ – Myję szyby.

UWAGA: nie mylić z τζαμί /akcent na ostatniej sylabie/, co znaczy „meczet“.

φλιτζάνι /flidzani/

znaczenie: filiżanka

grecki odpowiednik: κύπελλο /kipelo/

przykład: ένα φλιτζάνι καφέ /ena flidzani kafe/ – filiżanka kawy

χασάπικο /hasapiko/

znaczenie: sklep mięsny

grecki odpowiednik: κρεοπωλείο /kreopolijo/

przykład: πάω στο χασάπικο /pao sto hasapiko/ – idę do sklepu mięsnego

χατίρι /hatiri/

znaczenie: przysługa, łaska, zachcianka

grecki odpowiednik: χάρη /hari/

przykład: του κάνει όλα τα χατίρια /tu kani ola ta hatirja/ – spełnia wszystkie jego zachcianki

Źródła, z których korzystałam podczas pisania, i w których znajdziecie dużo więcej tureckich wyrazów:

730 /ή χίλιες και μία/ ελληνικές λέξεις τουρκικής προέλευσης
300 τούρκικες λέξεις στην ελληνική καθημερινότητα
Ποιες είναι οι τουρκικές λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά

Natomiast jeśli chcecie przeczytać o tym, jakie greckie słowa używane są w języku tureckim, zapraszam do wpisu Magdy na blogu Lisan pt. Gdy Turcy udają Greka, czyli o wyrazach greckich w tureckim.

Czy znacie inne wyrazy w języku greckim pochodzenia tureckiego? Podzielcie się nimi w komentarzu.